enlaceZapatista

ΞΑΝΑΡΧΙΖΟΥΜΕ;

ΞΑΝΑΡΧΙΖΟΥΜΕ;

Τρίβει η συκιά τον αγέρα
με των κλαδιών της τα λέπια,
και στο βουνό, γάτος κλέφτης,
τραχιές τις αγαύες του ορθώνει.
Μα ποιος θε νάρθει; Και πούθε;

 (Η Ρομάντσα του Υπνοβάτη.
Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα) ¹

Ναι, ο άνεμος και το βουνό φαίνεται να γνωρίζονται εδώ και πολύ καιρό. Θα μπορούσα να σας πω την ακριβή ημερομηνία, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα… ή το πράγμα, ανάλογα. Ίσως δεν καταλαβαίνετε αυτή τη σταθερή αλλά επιφανειακή παραίτηση ή αντίσταση: το βουνό υπομένοντας το ένα μετά το άλλο χτύπημα – ο άνεμος υποχωρώντας φαινομενικά, μοιάζοντας ηττημένος για να επιστρέψει αργότερα. Πάντα το ίδιο, πάντα διαφορετικό.

Όμως δεν είναι αυτές οι σαρωτικές ανατροπές που ανησυχούν το βουνό. Έχει δει και χειρότερα, αν το ρωτήσεις. Όχι, αυτά που το απασχολούν είναι οι καταιγίδες που έρχονται με μπουλντόζες, εκσκαφείς, μεταλλωρύχους, τουριστικές επιχειρήσεις, εργοστάσια, εμπορικά κέντρα, τρένα, κυβερνήσεις που παριστάνουν κάτι που δεν είναι, καταστροφή, θάνατο. Με λίγα λόγια: το σύστημα.

Έτσι, δεν θα ήταν έκπληξη αν καταλήξουν σε μια συμφωνία, βουνό και άνεμος. Εξάλλου, μοιράζονται την ίδια μητέρα: την Ixmucané, τη σοφότερη.

Όχι, δεν θα σας πω την ακριβή ημερομηνία της πρώτης τους συνάντησης. Ας πούμε όμως ότι γνωρίζονται εδώ και πολύ καιρό, ότι ο σκεπτικός μορφασμός και ο περιφρονητικός χλευασμός του βουνού στις πρώτες αστραπές και θύελλες είναι πλέον συνήθεια. Το ίδιο ισχύει και για το θράσος του ανέμου όταν, με τις βροχές, τους αέρηδες και τις βροντές, ξεριζώνει τούφες από τα πράσινα μαλλιά του βουνού. Οι αμυχές που προκαλεί ο άνεμος με αδέξιο πάθος, οι πληγές που μοιάζουν με υδάτινες τάφρους, δεν καταφέρνουν να αμβλύνουν την πικρή απόρριψη του βουνού. Συναντιούνται, αποχωρίζονται και, στο τέλος, καταλήγουν να αγκαλιάζονται και να αποχαιρετούν ο ένας το άλλο χωρίς υποσχέσεις ή εξομολογήσεις. Μια σύνθετη σχέση με μεγάλη αποδοχή και απόρριψη. «Αγάπη», λοιπόν.

-*-

Λένε ότι κάποιοι λένε ότι οι άνθρωποι διηγούνται ότι μια ιστορία αφηγείται ένα μύθο που δεν έχει γραφτεί ακόμα, ότι έγινε μια συνάντηση και ότι η οικογένεια του Βοτάν², φύλακα και καρδιά του χωριού, κλήθηκε σε αυτήν. Και αυτό είναι που είπε το βουνό:

“Παιδιά μου, τα πιο αγαπημένα, αυτό που διαβάσατε πριν στο δέρμα και τα μαλλιά μου έρχεται. Ο αδελφός άνεμος, ο Κύριος Ικ’³, φέρνει άγρια μηνύματα για μια άλλη καταιγίδα, την πιο θανατηφόρα από όλες. Το ξέρουμε ήδη. Και είναι στο χέρι όλης της οικογένειας να αντισταθεί και να αμυνθεί. Είστε οι φύλακες που δημιουργήθηκαν για να προστατεύουν. Χωρίς εσάς, πεθαίνουμε και περιπλανιόμαστε άσκοπα. Χωρίς εμάς, γίνεστε χαμένα όντα, με την καρδιά σας κενή και χωρίς ελπίδα στην ύπαρξή σας. Ο Ik‘ λέει αυτό που είδε η καρδιά του: ότι, στον ουρανό και τη γη, τα ζώα μοιράζονται την ανησυχία και την αγωνία.

Το ακούνε στην Κάουκα και στις γειτονιές της Σλοβενίας. Στην Ιαπωνία και στην Αυστραλία. Στον Καναδά και στο SLUMIL K‘AJXEMK‘OP⁴. Στη Νορβηγία, στη Σουηδία, στη Δανία και στη Νικαράγουα, η οποία ούτε παραδίδεται ούτε ξεπουλιέται, ποτέ! Στην Πολβορίγια και στο τραύμα που το διαϊσθμικό τρένο⁵ μετατρέπει σε πυορροούσα πληγή στις καρδιές των αγωνιζόμενων ιθαγενών. Στις χώρες που πολλαπλασιάζονται από τον πόλεμο σαν δυστυχίες και σε όσους έχουν Ανοιχτές Αγκάλες⁶ για να βοηθήσουν τους ανήμπορους. Στην Οστούλα⁷ και στη Γροιλανδία. Στη βασανισμένη Αϊτή και στις σπηλιές των Μάγια που σπιλώθηκαν από τις ράγες της δημαγωγίας. Στους εκτοπισμένους και σ’ αυτόν που εκδιώχθηκε από τη ζωή με εκβιασμούς. Στο ελευθεριακό ‘Α’ που προειδοποιεί εδώ και καιρό ότι το κράτος δεν είναι λύση αλλά πρόβλημα. Στο μικρό κορίτσι από την Παλαιστίνη που με εκείνη τη βόμβα χτυπήθηκε από το άγνωστο της ζωής… και τη βεβαιότητα του θανάτου.

Έτσι το λένε στον αδελφό λαό των Σαάμι, στους Μαπούτσε, στον τσιγγάνο με το σπίτι στην πλάτη, στον ιθαγενή όλων των χωρών και των θαλασσών, σε όποιον αγωνίζεται και αντιστέκεται στη γη που μεγαλώνει προς τα πάνω, στον ψαρά που δουλεύει για τη ζωή του στη θάλασσα. Το λένε σε μικρά κορίτσια που καταλαβαίνουν την ξεχασμένη γλώσσα. Σε μικρά αγόρια με σοβαρό βλέμμα. Σε γυναίκες που αναζητούν επιβεβλημένες απουσίες. Στους ανθρώπους μεγάλης ηλικίας που φτιασιδώνουν τα σημάδια τους σαν επώδυνες ρυτίδες. Σε εκείνους που δεν είναι ούτε αυτός ούτε εκείνη, και η Ρώμη μπορεί να πάει να γαμηθεί. Σε όλους τους ανθρώπους που, όπως το καλαμπόκι, έχουν όλα τα χρώματα και, στο τραπέζι, στο έδαφος, στην αγκαλιά έχουν όλους τους τρόπους.

Αλλά δεν ακούνε όλοι. Μόνο όσοι κοιτάζουν μακριά και βαθιά, καταλαβαίνουν τι λέει και για τι προειδοποιεί αυτή η λέξη που προφέρει η Ιξμουκανέ, η σοφότερη.

Αναζητήστε λοιπόν τον τρόπο, παιδιά μου. Και αναζητήστε το ποιος. Σηκώστε τη λέξη με τον Κύριο Ικ’ στο ένα χέρι και την καρδιά μου στο άλλο. Υπενθυμίστε στον κόσμο ότι ο θάνατος και το αύριο σχηματίζονται στις σκιές της νύχτας. Το φως σφυρηλατείται στο σκοτάδι”.

-*-

Ναι, ο άνεμος και το βουνό συναντήθηκαν ξανά. Αλλά αυτή τη φορά ήταν διαφορετικά. Η αυγή είχε παρατείνει την άφιξή της, ίσως πνιγμένη από τη ζέστη, αλλά με την πρώτη αστραπή που έσκισε το ουαπάκ⁸, παρουσιάστηκε αμέσως με μια νεροποντή σαν χαστούκι στο πρόσωπο.

Στην καλύβα, ο ήχος των σταγόνων πάνω στην τσίγκινη στέγη δεν άφηνε να ακουστεί σχεδόν τίποτα. Αλλά μπορούσε κανείς να διακρίνει, χάρη στην τρεμάμενη καλοσύνη ενός προσανάμματος, πάνω στο τραπέζι -που ήταν καμένο και είχε κομματάκια από υγρό καπνό-, ένα κομμάτι χαρτί με πολλές μουτζούρες. Σ’ αυτό, το μόνο πράγμα που μπορούσε να διαβάσει καθαρά ήταν:

“Η υπομονή είναι αρετή του πολεμιστή”.

Χαιρετισμούς και μακάρι η νύχτα να μας βρει όπως πρέπει, δηλαδή ξύπνιους.
Από τα βουνά του νοτιοανατολικού Μεξικού.

Ο ΚAΠΕΤΑΝΙΟΣ.
Αύγουστος 2024.

Υ.Γ.: Ναι, φυσικά, και η πολεμίστρια [la guerrera]. Ναι, και οη πολεμιστήστρια [loa guerreroa]. Τι; Ο πολεμιστός; [‘le guerrere‘] Αλήθεια;

1. Στο πρωτότυπο, Romance Sonámbulo του Federico García Lorca, μετάφραση Κ. Πολίτη.
2. Στο πρωτότυπο, Votán. Στο κείμενο “ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ” (Ιούλιος 2013) ο (καπετάνιος πλέον) υποδιοικητής Μάρκος γράφει: “Uotán ή Wotán ή Botán, έχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά: για παράδειγμα, ότι η λέξη δεν υπάρχει στην γλώσσα των Μάγια και δεν είναι παρά μια λανθασμένη μεταφορά και μετάφραση της λέξης ‘Όολ Τα ’ααν’ (Ool Τá ’aan), η οποία είναι κάτι σαν ‘Η καρδιά που μιλάει’, που αναφέρεται σ’ ένα σεισμό, ή στο βρυχηθμό του ιαγουάρου, ή στον χτύπο της καρδιάς της γης, ή στην καρδιά του ουρανού, ή στην καρδιά του νερού, ή στην καρδιά του βουνού, ή σε όλα αυτά και ακόμη περισσότερα. Αλλά όπως συμβαίνει σχεδόν με όλα όσα αφορούν τους αυτόχθονες λαούς, πρόκειται για εκδοχές επί εκδοχών όσων επιχείρησαν να κυριαρχήσουν (μερικές φορές με τη γνώση) σ’ αυτή τη γη και στους κατοίκους της. Έτσι, αν δεν ενδιαφέρεστε να εντρυφήσετε σε ερμηνείες επί ερμηνειών (που καταλήγουν να αγνοούν τους δημιουργούς), εδώ κάνουμε λόγο για την έννοια που εμείς οι Ζαπατίστας δίνουμε στον ‘Βοτάν’. Και είναι κάτι σαν ‘φύλακας και καρδιά του λαού’ ή ‘φύλακας και καρδιά της γης’, ή ‘φύλακας και καρδιά του κόσμου’. Οι Φύλακες είναι άνθρωποι σαν όλους τους κοινούς ανθρώπους. Μόνο που αυτοί εξεγέρθηκαν ενάντια στον ισχυρό που τους εκμεταλλευόταν, τους περιφρονούσε, τους λεηλατούσε και τους καταπίεζε, και έδωσαν τη ζωή τους γι’ αυτό. Ωστόσο, ο Βοτάν που είμαστε δεν κηρύττει τη λατρεία του θανάτου, της δόξας ή της εξουσίας, αλλά βαδίζει μέσα από τη ζωή στον καθημερινό αγώνα για την ελευθερία”.
3. Ο Κύριος Ικ’ είναι ο διοικητής Ούγο ή Φρανσίσκο Γκόμες, όπως ήταν το πολιτικό του όνομα, από τους ιδρυτές του Ζαπατιστικού Στρατού για την Εθνική Απελευθέρωση (EZLN), o οποίος “έπεσε” σε μάχη με τον ομοσπονδιακό στρατό του Μεξικού τον Ιανουάριο του 1994 στην πόλη Οκοσίνγκο της πολιτείας Τσιάπας. Βρισκόταν μεταξύ των μαχητών σε μία από τις τέσσερις φάλαγγες των ζαπατιστικών στρατευμάτων στις οποίες οι ιθαγενείς κοινότητες είχαν δώσει την εντολή να ξεκινήσει ο πόλεμος κατά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, στις 31 Δεκεμβρίου 1994, και το όνομά του φέρει μία από τις κοινότητες που αποτελούν πολιτικά και πολιτιστικά κέντρα των Ζαπατίστας. Η φάλαγγα αυτή ξεκίνησε από τη ζούγκλα και ανέκτησε αρκετά αγροκτήματα στο πέρασμά της, πριν καταλάβει την πόλη. Συνολικά καταλήφθηκαν επτά δημοτικές πρωτεύουσες: Σαν Κριστόμπαλ δε λας Κάσας, Αλταμιράνο, Λας Μαργκαρίτας, Οκοσίνγκο, Οκτσούκ, Ουικτσάν και Τσανάλ. Από το μπαλκόνι του δημοτικού μεγάρου του Σαν Κριστόμπαλ, την 1^η Ιανουαρίου 1994, ο EZLN ανακοίνωσε την Πρώτη Διακήρυξη της ζούγκλας Λακαντόνα η οποία λίγες ώρες αργότερα διαδόθηκε σε όλο το Μεξικό και τον κόσμο και έθεσε πρόωρο τέλος στο μεγάλο πάρτι με το οποίο, την ίδια ώρα, ο πρόεδρος του Μεξικού, Κάρλος Σαλίνας δε Γκορτάρι, γιόρταζε τον ερχομό του νέου έτους και, κυρίως, την έναρξη ισχύος της Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου (NAFTA) με τις ΗΠΑ και τον Καναδά, η οποία, σύμφωνα με την επίσημη προπαγάνδα, πιστοποιούσε ότι η χώρα είχε ενταχθεί στο κλαμπ των πιο προηγμένων οικονομιών, του υψηλότερου βιοτικού επιπέδου, της καλύτερης τεχνολογίας και της μεγάλης πολιτικής επιρροής στα υπόλοιπα κράτη.
4. Slumil K’Ajxemk’Op, το όνομα με το οποίο οι Ζαπατίστας μετονόμασαν την Ευρώπη κατά τη διάρκεια του “Ταξιδιού για τη Ζωή” το 2021, που σημαίνει “εξεγερμένη γη”, “γη που δεν παραιτείται”.
5. Το διαϊσθμικό (transísmico) τρένο αποτελεί μέρος από τα πέντε φαραωνικά έργα που ο “προοδευτικός” πρόεδρος του Μεξικού Αντρές Μαουέλ Λόπες Ομπραδόρ (2018-2024) έχει δρομολογήσει, στο πλαίσιο της “Τέταρτης Μεταρρύθμισης” ή 4Τ, για την ολοκλήρωση της οποίας έχει δεσμευτεί και η επόμενη πρόεδρος: το Τρένο Μάγια στη χερσόνησο Γιουκατάν, τις πολιτείες Ταμπάσκο και Τσιάπας, το Πρόγραμμα για την Ανάπτυξη του Ισθμού του Τεχουαντεπέκ ή Διαϊσθμικού Διαδρόμου, το Υπεραστικό Τρένο Μεξικό-Τολούκα, το διυλιστήριο Δος Μπόκας στην πολιτεία Ταμπάσκο και το αεροδρόμιο Φελίπε Άνχελες στην Κοιλάδα του Μεξικού. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μεγαλεπήβολα έργα, με ανυπολόγιστες κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις στις αστικές και οικιστικές ζώνες που προορίζονται για τον τουρισμό, στην περίπτωση του Τρένου Μάγια, και τις βιομηχανικές ζώνες, στην περίπτωση του Ισθμού. Η στρατιωτικοποίηση των έργων αυτών, των εργοταξίων και των εδαφών, είναι τόσο εκτεταμένη ώστε να έχουν ανακηρυχθεί “έργα Εθνικής Ασφάλειας”, ενώ συνοδεύονται από υπερσυγκέντρωση κεφαλαίων, με την ανάθεσή τους σε μια γιγαντιαία σιδηροδρομική εταιρεία, την Καναδική Pacific Kansas City. Χρησιμεύουν επίσης για να αποτρέψουν κάθε μορφή μη συμμόρφωσης και συλλογικής οργάνωσης των ιθαγενών, αν και έχουν αναπτυχθεί ισχυρές αντιστάσεις από τους αυτόχθονες λαούς του νοτιοανατολικού Μεξικού που κατοικούν στα εδάφη που απειλούνται άμεσα από αυτά τα έργα.

Μετά από χρόνια ιμπεριαλιστικών και νεοφιλελεύθερων πολιτικών, λεηλασίας, καταστροφής, μόλυνσης, κατάρρευσης της κοινοτικής οργάνωσης και ζωής, συνδιαλλαγής και φολκλορισμού των παραδόσεων, των εθίμων και του πολιτισμού, η μεξικανική κυβέρνηση (και στα τρία επίπεδα) σκοπεύει να επιβάλει 10 βιομηχανικά πάρκα, να “εκσυγχρονίσει” δρόμους, λιμάνια και αεροδρόμια, για να δημιουργήσει τον σημαντικότερο ενεργειακό, βιομηχανικό, εμπορικό και στρατιωτικό διάδρομο στον σύγχρονο κόσμο. Με αυτόν τον τρόπο, θα εγκατασταθεί ένα νέο νότιο σύνορο της χώρας, για να αποτρέψει τη διέλευση των ανθρώπων που μεταναστεύουν από την Κεντρική και Νότια Αμερική και από μέρη τόσο απομακρυσμένα όσο η Νοτιοανατολική Ασία και διάφορες αφρικανικές χώρες.

6. Υπαινιγμός για τη ΜΚΟ “Open Armes”.
7. H κοινότητα των ιθαγενών Νάχουα στη Σάντα Μαρία Οστούλα στην πολιτεία του Μεξικού Μιτσοακάν αντιμετωπίζει εδώ και καιρό ένοπλες επιθέσεις από το Καρτέλ Χαλίσκο, μια εγκληματική ομάδα που χρησιμοποιεί μη επανδρωμένα αεροσκάφη με εκρηκτικά και όπλα μεγάλου διαμετρήματος χωρίς καμία παρέμβαση από κανένα από τα τρία επίπεδα της κυβέρνησης. Για να προστατευτεί από τις δεκάδες δολοφονίες, τις αναγκαστικές εξαφανίσεις και τη λεηλασία, η κοινότητα έχει συστήσει μια κοινοτική φρουρά ώστε να διασφαλιστεί η ειρήνη, η αξιοπρέπεια και η αυτονομία της.
8. Στο πρωτότυπο, huapác: δέντρο της ζούγκλας Λακαντόνα.

No hay comentarios »

No hay comentarios todavía.

RSS para comentarios de este artículo.

Deja un comentario